یکی از موضوعات مهم در زندگی ما، دغدغه یافتن شغلی مناسب، ایده‌ال و دلخواه است. تقریبا همه ما افرادی را دیده‌ایم که از شغل خود رضایت کافی را ندارند و یا در جستجوی شغل دلخواه خود به طور مداوم در تلاش هستند. نظریه های رضایت شغلی از جمله موضوعات مورد بحث در علم روانشناسی است که در این مطلب قصد داریم تا به طور ویژه‌ای به آنها بپردازیم. پس با ما همراه باشید.
متداول‌ترین نظریه های رضایت شغلی کدامند؟
اگرچه نظریه‌های مختلفی برای این موضوع از طرف کارشناسان مطرح شده است، اما در ادامه به معرفی 4 مورد از مشهورترین نظریه های رضایت شغلی می‌پردازیم. این نظریه‌ها عبارتند از:
1. نظریه مازلو (Maslow’s theory) در مورد سلسله مراتب نیازها
2. نظریه فرآیند (Process Theory)
3. نظریه مدل مشخصات شغلی (Job Characteristics Model)
4. نظریه گروه مرجع (Reference Group Theory)
در ادامه، توضیحات بیشتری درباره هر یک از این نظریه‌ها آورده شده است.
نظریه مازلو
آبراهام مازلو یک روانشناس آمریکایی بود. شهرت او را باید برای نظریه وی با عنوان نظریه سلسله مراتب نیازها دانست. مازلو نیازهای انسانی را در قالب یک هرم مطرح می‌کند که اساسی‌ترین نیازها در کف هرم و نیازهای پیچیده‌تر نیز در طبقات بالایی آن تعریف می‌شوند. وی این نیازها را به صورت زیر بیان نمود:
1. نیازهای فیزیولوژیکی (physiological needs) مانند نیاز به آب و غذا
2. نیازهای امنیتی (safety) مانند نیاز به امنیت شغلی و نیاز به سلامتی
3. نیازهای مرتبط با عشق و علاقه (belongingness/love)
4. نیازهای اجتماعی- احترامی (esteem)
5. نیازهای مرتبط با شکوفایی فردی (self- actualization)
بر طبق این نظریه و به عنوان مثال، برخورداری از حقوق مناسب و ارائه بیمه خدمات درمانی از طرف شرکت‌ها و سازمان‌ها، می‌تواند نیازهای فیزیولوژیکی کارمندان را به خوبی برآورده سازد. این موضوع ضمن جلوگیری از فرسودگی شغلی، رضایت شغلی کارکنان را نیز به دنبال خواهد داشت.
نظریه فرآیند
این نظریه، فرآیند چگونگی انرژی‌دهی، هدایت، تداوم و توقف رفتار را توصیف می‌کند. بر طبق این نظریه، رضایت شغلی نه تنها از طریق طبیعت و ذات شغل تعیین می‌شود، بلکه به وسیله نیازها، ارزش‌ها و انتظاراتی که افراد از شغل مورد نظر دارند نیز مورد توجه قرار می‌گیرد.
مدل مشخصات شغلی
بر طبق نظریه ویژگی‌های شغلی (JCM)، رضایت شغلی زمانی رخ می‌دهد که محیط کاری ویژگی‌های انگیزشی را به طور ذاتی تشویق می‌کند. 5 ویژگی اصلی شغلی عبارتند از: تنوع در مهارت، هویت وظیفه، اهمیت وظیفه، استقلال و بازخورد.
بیشتر بخوانید: علائم کمبود اعتماد به نفس
نظریه گروه مرجع
بر طبق این نظریه، کارمندان به مقایسه ورودی‌ها و خروجی‌های شغلی خود با دیگر افراد مانند دوستان، همکاران و سایر افراد در حرفه مورد نظر خود می پردازند. بنابراین برخورداری از درکی درست درباره گروه‌هایی که افراد با آنها در ارتباط هستند نیز، می‌تواند در درک رضایت شغلی با اهمیت باشد.
کلام آخر
نظریه های رضایت شغلی به ما کمک می‌کنند تا عواملی را که بر رضایت شغلی تأثیرگذار هستند، شناسایی کنیم. در نتیجه می‌توان اقدامات لازم را برای دستیابی به رضایت شغلی بیشتر انجام داد و ضمن رسیدن به راندمان کاری بالاتر، رضایت سازمان و افراد شاغل در آنها را در کنار هم ارتقا بخشید. در این مطلب کوشیدیم تا ضمن معرفی چند نظریه رضایت شغلی، به بیان دیدگاه‌های مختلف در این زمینه بپردازیم.
منابع: iedunote.com، karokasb.org
